Dziesięć lat minęło od ostatniej dużej zmiany kodeksu karnego skarbowego. W tym czasie zmieniły się metody i sposoby popełniania przestępstw i wykroczeń skarbowych. Rząd podjął kroki zmierzające do kompleksowej nowelizacji kodeksu.
Rządowe Centrum Legislacji zaprezentowało projekt nowelizacji ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. 1999 Nr 83 poz. 920). W projekcie znajdziemy wiele rozwiań mających będących kontynuacją ostatnich zmian prawa podatkowego. Zmiany te wpisują się w trend w polityce fiskalnej – zwiększenie represyjności tego systemu. Ich celem jest zwiększenie uprawnień Krajowej Administracji Skarbowej w ściganiu przestępstw podatkowych i dalsze uszczelnianie systemu podatkowego.
Według danych szacunkowych zawartych w projekcie ustawy wielkość szarej strefy w Polsce w latach 2010-2015 na około 12-14 proc. PKB. Z tego 1 proc. PKB powstawał w wyniku nielegalnej działalności. W tym okresie znacznie zmniejszyła się skuteczność poboru podatków i walki z tzw. „szarą strefą”.
Ministerstwo Sprawiedliwości chce zwiększyć skuteczność ściągania podatków i uszczelnić budżet poprzez utrudnienie możliwości uniknięcia odpowiedzialności karnej za przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Wśród zmian, które wprowadza nowelizacja istotne jest ograniczenie zastosowania czynnego żalu. Podatnik utraci prawo do złożenia czynnego żalu nie tylko po ujawnieniu popełnienia przestępstwa przez organ powołany do ścigania, ale także w sytuacji, gdy do ujawnienia ewentualnego przestępstwa doszło w trakcie czynności podejmowanych przez jakikolwiek inny organ (np. w trakcie kontroli). Obecnie często przestępcy korzystają z takiej możliwości i unikają odpowiedzialności za swoje działania wykryte podczas czynności kontrolnych.
Ministerstwo Sprawiedliwości chce także wprowadzenia nowych przestępstw takich jak paserstwo towarów pochodzących z nielegalnej produkcji, posiadania, przechowywania, przewożenia, przesyłania lub przenoszenia podrobionych lub przerobionych znaków akcyzy, udostępnianie środków, nieruchomości lub pomieszczeń do urządzania lub prowadzenia gier hazardowych, spenalizowanie utrudniania czynności służbowych osobom uprawnionym do kontroli urządzeń i prowadzenia gier hazardowych.
Nowym przestępstwem podatkowym będzie uporczywe niewypłacanie podatku przez podatnika a także nieprzechowywania ksiąg do końca okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego. To ostatnie przestępstwo zagrożone będzie – zagrożone karą grzywny do 240 stawek dziennych.
Uporczywe nie wpłacanie podatku w terminie będzie surowo karane – obecnie maksymalna kara to dwudziestokrotność minimalnego wynagrodzenia. W nowelizacji ustawy maksymalna wysokości grzywny na to 720 stawek dziennych (w przypadku podatku nie wpłaconego terminowo przekraczającego pięćdziesięciokrotność minimalnego wynagrodzenia). Stanowi to kwotę aż 21,6 mln.
Projekt zakłada podniesienie najniższej liczby stawek dziennych kary grzywny wymierzonej za przestępstwo skarbowe z 10 do 20. Po wejściu z życie procedowanych przepisów, najniższa kara za przestępstwo skarbowe wzrosłaby z 750 zł do 1.500 zł.
Projekt podnosi również górną granicę kary grzywny orzekanej w postępowaniu mandatowym z dwukrotnej do pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia.
Nowelizacja mająca odstraszać przestępców skarbowych podnosi również maksymalna wysokość kary pozbawienia wolności w przypadku nadzwyczajnego obostrzenia z 10 do 15 lat. Przesuwa się także górna granica kary łącznej orzekanej w sytuacji popełnienia kilku przestępstw skarbowych do 20 lat. Obecnie jest to 15 lat pozbawienia wolności.
Okres przedawnienia wykroczeń skarbowych zostanie wydłużony z jednego roku do dwóch lat. Postępowanie karne skarbowe będzie toczyć się nawet wobec przedawnionej należności publicznoprawnej. Zmieniają się również zasady przedłużenia okresu przedawnienia karalności na wzór art. 102 Kodeksu karnego. Według tego zapisu przedłużenie tego okresu powoduje wszczęcie postępowania karnego „w sprawie”, a nie „przeciwko osobie”. Zmiana ta zrównuje sprawców przestępstw skarbowych z sytuacją sprawców przestępstw pospolitych.
Ważną zmianą jest również wprowadzenie tzw. sui generis typu czynu zabronionego, opierającego się na konstrukcji przygotowania do popełnienia czynu zabronionego (art. 69a § 1a i§2 w zakresie w jakim odnosi się do §1). Poszerzony zostanie katalog przypadków w ramach których można zastosować jako środek karny zakaz prowadzenia okreśłonej działalności.
Nowy kodeks zmieni także stosowane dotychczas definicje. Mała wartość oznaczać będzie wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego nie przekracza stukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Dzisiaj jako małą wartość definiuje się dwustu krotność minimalnego wynagrodzenia. Z kolei pojecie dużej wartości będzie odpowiadać sumie, która w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza trzystukrotną wysokość minimalnego wynagrodzenia. Teraz duża wartość w definicji to pięćset krotność. Wielka wartość zaś została obniżona w definicji o połowę, będzie to wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza pięćsetkrotną wysokość minimalnego wynagrodzenia.
Instytut Biznesu /TTP/
